ایلنا: هزینهی آجیل و خشکبار، میوه و شام شب یلدا برای یک خانواده ۴ نفره چیزی بین ۴ تا ۵ میلیون تومان میشود. این در حالی است که بسیاری از خانوادهها به خصوص پدربزگ و مادربزرگهای بازنشسته میزبان جمعیتِ بیشتری از خانوادهی خود هستند و باید چند برابر برای برپاییِ جشنِ شب بلند یلدا هزینه کنند.
کارگران حتی از برگزاری یک دورهمیِ سادهی شب یلدا هم محروم هستند. این را هم از زبان خودشان میشنویم و هم قیمتهای بازار تصدیق میکند.
طبق اعلام رئیس اتحادیه خشکبار و آجیلفروشان تهران، قیمت هر کیلوگرم آجیل شب یلدا در خردهفروشیها، بسته به کیفیت، بین ۷۰۰ هزار تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است. همچنین صدرالدین نیاورانی، عضو اتحادیه آجیل و خشکبار اعلام کرده که قیمت آجیل شب یلدا به کیلویی ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است. قیمت میوه نیز در بازار نوسان دارد و سهم قابل توجهی از هزینههای سفرهی یلدایی را به خود اختصاص میدهد. طبق اعلام رسمی، قیمت هر کیلو انار در میدان ۶۰ تا ۲۰۰ هزار تومان، هر کیلو خرمالو ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان، هندوانه سبز ۱۵ تا ۲۵ هزار تومان، نارنگی ۶۰ تا ۸۵ هزار تومان، کیوی ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان و پرتقال جنوب ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان است.
باید یادآور شویم هزینههای اعلام شده، رسمی و بسیار حداقلی است و با قیمتهای بازار فرق دارند. با این اوصاف هزینهی آجیل و خشکبار، میوه و شام شب یلدا برای یک خانواده ۴ نفره چیزی بین ۴ تا ۵ میلیون تومان میشود. این در حالی است که بسیاری از خانوادهها به خصوص پدربزگ و مادربزرگهای بازنشسته میزبان جمعیتِ بیشتری از خانوادهی خود هستند و باید چند برابر برای برپاییِ جشنِ شب بلند یلدا هزینه کنند. حقوق ناچیز اما امکانِ برگزاریِ این جشنِ سنتی را از آنها گرفته است.
کوروش شریعتی، معلم پیمانی و فعال صنفی معلمان غیررسمی است؛ از او درباره هزینههای شب یلدا پرسیدیم و اینکه امسال معلمان چه وضعیتی دارند و با این وضعِ قیمتها سفرهی شب یلدای آنها چگونه است؟ شریعتی میگوید: حقوق یک معلم رسمیِ با سابقه ۲۹ سال نهایتا ۲۵ تا ۲۶ میلیون تومان است. این بیشترین درآمدی است که یک معلم دارد و با این تورم، حتی یک معلم رسمی هم از پس هزینههای زندگی خود بر نمیآید.
او ادامه میدهد: خیلی از معلمان همین حقوقِ زیر خط فقر را هم ندارند. اگر بخواهیم از نظر اقتصادی و بر اساس خط فقر حساب کنیم، فرهنگیان عملاً زیر خط فقر قرار دارند؛ حتی میتوان گفت زیر عدد صفر و در وضعیت منفی هستند.
این معلم گفت: مثلا حقوق من با وجود داشتن مسئولیت معاونت مدرسه حدود ۱۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است که بعد از کسر بیمه و بیمه تکمیلی، نهایتاً حدود ۱۵ میلیون تومان باقی میماند. این مبلغ برای فردی که زن و فرزند دارد واقعاً کفاف زندگی را نمیدهد و معمولاً تا سوم یا پنجم ماه، کل حقوق تمام میشود.
شریعتی میگوید: با این وضعیت مشخص است که خرج شب یلدا برایمان زیاد است. احتمالا امسال هم بسیاری از معلمان مجبورند سفرهی شب یلدای خود را کوتاهتر و دورهمیهای خود را محدودتر کنند.
این معلم در ادامه درباره هزینههای شب یلدا اظهار کرد: اگر بخواهیم یک سفره یلدای بسیار ساده و در حد یک خانوادهی ۳ تا ۴ نفره بچینیم، حداقل بین ۳ تا ۵ میلیون تومان هزینه دارد. یعنی منِ معلم اگر بخواهم یک شبِ یلدای ساده برای خانوادهام بگیرم باید یک سوم از حقوقم را صرف کنم. ببینید ارزش حقوق چقدر پایین آمده که منِ معلم باید یک سوم حقوقم را صرفِ یک شب کنم!
وی گفت: فرهنگیان از نظر اقتصادی جزو ضعیفترین اقشار جامعه هستند. حمایتهای رفاهی آموزش و پرورش بسیار محدود است و عیدی یا کمکهای مناسبتی در حدی نیست که حتی هزینه رفتوآمد را جبران کند. خیلی از معلمان جز کار معلمی هیچ منبع درآمد دیگری ندارند و به سختی زندگی میگذرانند.
شریعتی افزود: وضعیت نیروهای حقالتدریس، خرید خدمات و نهضتی یا پیشدبستانی حتی از این هم بدتر است. یکی از دبیران حقالتدریس مدرسه ما، ماهانه حدود ۹ میلیون تومان حقوق میگیرد. واقعاً با این مبلغ نمیتوان زندگی را اداره کرد. همانطور که گفتم یک معلم رسمی باسابقه با ۲۵ میلیون درآمد ماهانه نمیتواند از عهده هزینههای اولیه زندگی بربیاید چه برسد به معلمان غیر رسمی که حقوقشان حتی زیر ۱۰ میلیون تومان است!
عبدالعظیم همایونی، فعال صنفی کارگران، با اشاره به افزایش شدید هزینههای معیشت، از ناتوانی کارگران در تأمین هزینههای سادهای مانند سفره شب یلدا خبر داد.
همایونی گفت: واقعیت این است که سفره کارگران بسیار محدود شده است. حقوقی که امروز کارگر دریافت میکند، کمتر از یک هفته دوام میآورد و اگر بخواهد حتی یک جشن ساده مثل شب یلدا برگزار کند، یعنی بخواهد فقط یک شب هندوانه و مقدار کمی میوه برای خانوادهاش تهیه کند، مجبور میشود از جای دیگری بزند. ممکن است همین جشن ساده باعث شود اقساط بانکی او عقب بیفتد و جبران آن هم ماهها زمان ببرد.
این فعال کارگری با اشاره به شکاف عمیق بین دستمزد و تورم گفت: حقوق کارگر باید متناسب با تورم افزایش پیدا کند. ما نمیگوییم حقوقها نجومی شود، فقط انتظار داریم شکافی که بین تورم و دستمزد ایجاد شده، پُر شود.
وی ادامه داد: امروز فاجعه اینجاست که سفره کارگران روزبهروز کوچکتر میشود؛ بهطوری که بسیاری از کارگران حتی برای خرید یک هندوانه ساده هم جلوی خانواده خود شرمنده هستند. دولت میگوید با سبد کالا جبران میکند، اما کالابرگ سیصد هزار تومانی در شرایطی که قیمت میوه به کیلویی ۲۰۰ هزار تومان رسیده، عملاً تأثیری ندارد.
همایونی درباره هزینه سفره شب یلدا گفت: برای یک خانواده چهار نفره در شهری مثل زنجان، اگر بخواهیم یک سفره بسیار ساده و حداقلی بچینیم، حداقل بین ۶ تا ۷ میلیون تومان هزینه دارد؛ آن هم بدون تشریفات خاص، فقط با هندوانه و یکی دو نوع میوه و یک شام ساده.
وی افزود: شکاف بین حقوق کارگر و تورم به حدی رسیده که اگر حداقل دستمزد کارگر ۵۰ میلیون تومان هم باشد، باز هم زیر خط فقر قرار میگیرد. با این حال، دستمزدِ بسیاری از کارگران حتی به ۱۵ میلیون تومان هم نمیرسند.
باقر، بازنشسته یکی از شرکتهای خصوصی است و چون حقوقش کفاف هزینههای زندگی را نمیدهد بعد از بازنشستگی و با وجود مشکلات قلبی و بیماری در همان شرکت مانده تا با گرفتن دو حداقل حقوق، اوضاع زندگیاش کمی بهتر شود. از او درباره شب یلدا میپرسم و میگوید: خانهی ما، خانهی پدربزرگ مادربزگ است. ۴ فرزند دارم که همه رفتهاند سرِ خانه و زندگیِ خودشان و هر کدام یک خانواده شدهاند. خانوادهی بزرگ من جمعا ۱۵ نفره است و برای شب یلدا باید یک مهمانیِ نسبتا بزرگ برگزار کنم که هزینهی آن بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان میشود.
او میگوید: مستمری و حقوق دوران بازنشستگیام جمعا حدود ۳۰ میلیون تومان میشود که برای یک شب باید نزدیک به یک سوم از این حقوق را خرج کنم.
باقر میگوید: همانطور که بازنشستگی قرار بود برای ما یک دورهی آرامش و فراغت از کار باشد، شب یلدا و بسیار از رسم و رسوم دیگر قرار بود مایهی شادی و خوشحالی باشد اما نه بازنشستگی برایم دورهی آرامش است و نه این رسم و رسوم مایهی شادی. حداقل دلِ منِ بازنشسته با این رسم و رسوم دیگر خوش نمیشود و اتفاقا استرس هم میگیرم.
علی، کارگر یک کارخانه در سیستان و بلوچستان است. او کمی بیشتر از حداقل حقوق میگیرد اما چند ماهی است که همین حقوق حداقلی را هم به صورت علیالحساب دریافت کرده است.
از او میپرسم شب یلدا را چگونه میگذرانید؟ او اما یک پاسخ کوتاه میدهد: «خانم اینجا خیلی وقت است که دیگر مردم شب یلدایی نمیگیرند. خیلیها این رسم و رسوم را کنار گذاشتهاند. مردم از پسِ هزینههای سادهی خورد و خوراک هم بر نمیآیند چه برسد به شب یلدا!»
